بلعیدن ایران آسان ولی هضم آن دشوار بود

یکی از مشخصه های ایرانیان در طول تاریخ، توانایی این کشور در جذب فرهنگ های مهاجم و ادغام آن ها در نظام اجتماعی جدید است.

تاخت و تازهای یونانیان به فرماندهی اسکندر مقدونی، فتوحات اعراب، حملات مغولان و ترکان و تهاجم غربی ها در قرن های 19 و 20 همگی به تعبیری در فرهنگ سیاسی و اجتماعی ایران جذب شده و یک فرهنگ کاملا پیچیده را بوجود آورده.

«بلعیدن ایران آسان ولی هضم آن دشوار بود»

منبع: نظام سلطانی از دیدگاه اندیشه سیاسی شیعه (دوره صفویه و قاجاریه) نوشته ی سید محسن طباطبایی فر

 

نظام سلطانی از دیدگاه اندیشه سیاسی شیعه (1)

طرح مسئله ای که این چند روز پیرامون آن مطالعه می کنم:
سه گفتمان غالب در تاریخ تمدن ایران وجود دارد:
1) گفتمان ایرانشهری: 
نظریه ی ایرانشهری مجموعه ی عقاید، ارزش ها و آداب و رسوم ایران باستان است که منبع الهام آن آیین زرتشت است.

 2) گفتمان خلافت:
که پس از زوال فرهنگی- سیاسی نظام پادشاهی ساسانیان و پذیرفتن اسلام توسط ایرانیان تا مدتها حاکم بود و اساس آن بر محور اجماع امت و اولویت آن نسبت به هرج و مرج پایه ریزی شده بود.
3) گفتمان سلطنت شیعی:
گفتمان حاکم بر صفویه و قجریه ی (دوره اول)

                           ****

پیرامون کیفیت تولد گفتمان سوم (سلطنت شیعی) نظریات مختلفی وجود دارد.
عده ای معتقدند در حکومت صفویه نظام حاکم همان سلطنت ایران باستان بود و همراهی با دین اسلام و مذهب شیعه صرفا راه حل استراتژیک برای برون رفت از مشکلات سیاسی و اجتماعی آن زمان بود.

عده ای دیگر معتقدند حکومت صفویان تحت تأثیر خلافت اهل سنت بوده و در واقع نظام سلطنت شیعی همان دستگاه خلافت شیعیان است و علما و فقهای شیعه نتوانستند هیچ ساختار و مدل سیاسی از نظریه ی امامت ارائه دهند در حالی که طبق آراء شیعیان، «امامت» محور هدایت تکوینی و تشریعی انسان پس از آخرین پیامبر بود.
نتیجه ی این دو اعتقاد، ترسیم دو حکومت بی هویت (صفویه و قجریه اول) در تاریخ تمدن ایران است. 

البته اندیشمندان و مورخین دیگری هم هستند که با استناد به مکاتب و جریان های فکری و مستندات تاریخی، مرز هویتی سلطنت شیعی را از دو قرین خود متمایز می کنند و ماهیت فکری و فرهنگی آن را مستقل می دانند.
پرسش:
به نظر شما چه مولفه هایی را می توان برای استقلال هویتی حکومت صفویان و قجریه اول نام برد؟

ادامه در پست های بعدی....

.